ما نهج البلاغه می خوانیم

 سفره ای آماده برای همه

نهج البلاغه در عین عمق و جامعیت بی نظیر، بسیار ساده و قابل فهم برای عموم است. اینگونه نبوده است که مولا امیرالمؤمنین علیه السلام عده ای از فلاسفه، متکلّمین و حکما را جمع و با ادبیات غامض فلسفی و کلامی ، معارف اسلامی را به آنها تدریس کرده باشد، بلکه اکثر خطبه های مولا بر فراز منبر مسجد کوفه ایراد شده است، حکمت هایش در جمع مردم بیان گردیده است و نامه هایش برای دوست و دشمن نگاشته شده است! بنابراین این مطالب، مختص افراد خاصی نیست بلکه برای عموم مردم قابل استفاده می باشد.

امیر قافله انقلاب اسلامی در این خصوص صراحتاً می فرماید:
” امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه درباره توحید، امامت، قیامت و معاد و قدرت خدا و مسائل اعتقادی بحث های مفصّلی کرده اند که اگر اندیشمندان فقط به ترجمه و توضیح مختصر همین مطالب بپردازند، حقایق بسیاری از ایدئولوژی اسلام در اختیار ذهن و دل شنوندگان و خوانندگان قرار خواهد گرفت. علی علیه السلام در این خطبه ها به فکر آن است که مغزها را بسازد و هدایت کند.”

البته اشتباه نشود! ما با شرح وتفسیر علمای بزرگوار مخالف نیستیم و همه این تلاش ها را مأجور می دانیم. اما گاهی این تفاسیر – که محصول فهم های شخصی دانشمندان است- می تواند حجاب کلام نورانی معصوم علیه السلام باشد و در مواردی همین اختلاف فهم ها و تفاوتِ دریافت ها، مخاطب را درگیر اختلاف آراء می کند و از اصل و متن که هیچ اختلاف و اعوجاجی در آن نیست، محروم می سازد.

 از سوی دیگر گاهی به جای آنکه نکات پیچیده و مبهم– بر فرض وجود چنین نکته هایی در نهج البلاغه – تبیین شود، برعکس پیچیده تر و مبهم تر می شود. کافی است یک صفحه از نهج البلاغه را بصورت اتفاقی باز کنید و برای مردم بخوانید و همان صفحه را از تفسیر یکی از علمای محترمی که شرح و تفسیر نهج البلاغه نوشته اند، نیز بخوانید تا ببینید آیا این شرح و تفسیر ها نقش روشن کنندگی دارند یا بعضاً فهم و درک آنها از درک و فهم خود نهج البلاغه، دشوارتر شده است؟

با چشم پوشی از ایرادات مذکور، آنچه از این شرح ها و تفاسیر قابل بهره برداری است، غالباً اختصاص به اهل علم و خواص دارد و همچنان توده متدینین از آن بی نصیب یا کم بهره اند؛ تا کی باید علما و حکما به بهشت بروند و توده مردم را در جهنم جهل و غفلت واگذارند؟

ادامه دارد……

حجت الاسلام مهدوی ارفع

کتاب گنج ناشناخته پدری