جنبه های آسمانی و معنوی این ازدواج با جنبه های عادی و زمینی آن، در مراحل مختلف به شدت در هم تنیده اند و اصلا یکی از علل خاص بودن این ازدواج، همین است. 

ازدواج امیرالمؤمنین با حضرت صدیقه اطهر سلام الله علیهما یک اتفاق خیلی خیلی خاص بود در جهان خلقت. همه کائنات و اهل آسمان، زمینیان و اهالی آن تا پایان تاریخ، همه از این اتفاق بزرگ و برکات و نورانیت آن تأثیر گرفته و می گیرند. اما به هر حال آن اتفاق زیبا، یک ازدواج بود با مختصات و چارچوب اصلی همین ازدواجی که ما می شناسیم. یعنی خواستگاری و مهریه و جهیزیه و عقد و عروسی و جشن و ولیمه. جنبه های آسمانی و معنوی این ازدواج با جنبه های عادی و زمینی آن، در مراحل مختلف به شدت در هم تنیده اند و اصلا یکی از علل خاص بودن این ازدواج، همین است. 

در مرحله ی انتخاب، رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، که پدر عروس هستند، به صراحت در جواب بعضی خواستگاران گفته اند که در مورد تصمیم گیری برای ازدواج حضرت فاطمه سلام الله علیها منتظر وحی الهی و دستور خدای متعال هستند.  

اما در عین حال نظر دختر را هم می پرسیدند و رضایت او را اصلی مهم می دانستند. 

بیایید از جنبه های مافوق زمینی ازدواج این دو بزرگوار، صرف نظر کنیم و به آن نه به عنوان پیوند دو انسان معصوم، بلکه به عنوان یک ازدواج و یک زندگی زناشویی موفق نگاه کنیم. یک زندگی زناشویی تقریباً کوتاه اما سرشار از خوشبختی. 

چگونه می شود چنین زنی، در اوج حوادث و مشکلات و در کاستی های شدید مالی، در اوج آرامش باشد به گونه ای که حتی نگاه به چهره ی او، غم زدای همسرش باشد؟ 

خوشبختی چه چیزهایی لازم دارد؟
مواد لازم برای ساختن یک زندگی خوشبخت چیست؟

از کدام نشانه ها می فهمیم که امیرالمؤمنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما، یک زن و شوهر کاملاً خوشبخت بودند؟ یعنی آن زندگی با هیچ مشکل و چالشی رو به رو نبود؟ هیچ کم و کاستی گوشه ای از خوشبختی شان را نسائیده بود؟ 

حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام، نمایی از زندگی مشترک خود را با حضرت زهرا سلام الله علیها شرح می دهد. این نما، می تواند پاسخ سؤال های ما باشد.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: “به خدا سوگند در سراسر زندگی مشترک با فاطمه سلام الله علیها تا آنگاه که خدای عزیز و جلیل او را قبض روح فرمود، هرگز او را خشمگین نساختم و بر هیچ کاری او را اجبار و اکراه نکردم و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت و نافرمانی من نکرد. هر وقت به او نگاه می کردم رنج ها و اندوه هایم برطرف می شد. “  

خوشبختی دیگر چه می تواند باشد؟ از یک همسر ایده آل، دیگر چه انتظاری بیش از این می رود؟

از نمایی که امام علی علیه السلام از زندگی مشترک خود با صدیقه طاهره سلام الله علیها پرده برداشته است، چند مؤلفه ی لازم برای خوشبختی در زندگی زناشویی برداشت می شود: 

1- آرامش

کسی که هیچ گاه حتی یک بار در طول زندگی همسر خود را عصبانی نمی کند، معلوم است آرامش درونی فوق العاده ای دارد. و این بدان معنی نیست که در اطراف و اکناف این زندگی، و در جامعه و محیط زیست این همسران، هیچ مشکل و مسئله ای رخ نمی دهد و هیچ ناآرامی به چشم نمی خورد. ازدواج امیرالمؤمنین با حضرت زهرا سلام الله علیها در سال های اولیه ی هجرت صورت گرفته است. یعنی در ایامی که جامعه مسلمانان در گرفتاری و تلاطم بسیاری بوده است. از رفاه و امکانات، چندان خبری نیست و حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز، شوهری دارد که در متن و در خط مقدم همه حوادث جامعه مسلمین پا به پای رسول خدا یعنی پدر همان بانوی بزرگوارحضور دارد و این تلاطم ها تا پایان این زندگی همیشه و همه جا بوده است.

اما چگونه می شود چنین زنی، در اوج حوادث و مشکلات و در کاستی های شدید مالی، در اوج آرامش باشد به گونه ای که حتی نگاه به چهره ی او، غم زدای همسرش باشد؟ 

پاسخ قرآن به این سؤال چنین است: “الذین ءامنوا و تطمئن قلوبهم بذکرالله الا بذکر الله تطمئن القلوب"(رعد،28) 

این آرامش بی نظیر در یک زندگی روزگار پرتلاطم، نصیب کسانی می شود که خود را به منبع لایزال آرامش و طمأنینه متصل می کنند. پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله عبادت و طاعت حضرت زهرا سلام الله علیها را اینگونه توصیف فرموده اند: “همانا خداوند متعال قلب و جوارح دخترم فاطمه را از ایمان مملو نموده است لذا وی بدون دغدغه مشغول عبادت پروردگار است"  

2- صمیمیت

امیر مؤمنان علیه السلام از یک نگاه سخن گفته اند: هر وقت به او (فاطمه زهرا سلام الله علیها) نگاه می کردم رنج ها و اندوه هایم برطرف می شد. 

این نشان از یک ارتباط عمیق صمیمی میان دو همسر دارد که حتی بدون گفتگو و فقط با یک نگاه، به عمق روح و وجود یکدیگر راه می یابند و دردهای یکدیگر را التیام می دهند. 

3- احترام متقابل

در کلام امیر مؤمنان و در توصیف ارتباط خویش با همسر بزرگوارشان حضرت زهرا سلام الله علیها دو نکته مهم دیگر ذکر شده است: 

- بر هیچ کاری او را اجبار نکردم

- او نیز هرگز از من نافرمانی نکرد

این درک متقابل و این ملاحظات دقیق در زندگی زناشویی، روز به روز بر شیرینی و صمیمیت این ارتباط می افزاید و پایداری آن را بیمه می کند. وقتی شوهری از همسرش خواسته ای ندارد که او اکراه داشته باشد، قطعاً بانوی او، با کمال میل به دنبال برآورده ساختن خواسته های شوهر و جلب رضایت او تلاش می کند و در مقابل وقتی شوهر، نرمی و مهربانی همسرش را در انجام خواسته های خود می بیند، چگونه دلش می آید که همسر عزیزش را به کاری مجبور کند که دوست ندارد؟

اینگونه، خانواده ای پا می گیرد که اساسش، اخلاق است نه قانون و قضا. 

سخن پایانی

برای خوشبختی، پول و امکانات لازم نیست. امیرالمؤمنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما، حداقل در طول همان چند سال اندکی که در کنارهم بودند، پولدار نبودند. ازدواج مبارکشان، عروسی و ولیمه و لباس عروس داشت اما نه از نوع عجیب و غریب و آنچنانی. خوشبختی و شیرینی زندگی شان، بر اساس چیزهای دیگری بود که چند کلامی از آن ها را گفتیم. 

فاطمه حسینی مجرد- کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی/ بخش قرآن تبیان