واقعه غدیر خم، تنها یک حادثه زمانی مربوط به گذشته نبود، بلکه پیامی برای همه مسلمانان و همه دوران ها داشت، پیام غدیر را می توان چنین ترسیم کرد:

“غدیر ” علی علیه السلام هنوز هم چشمه ای لبریز از آب حیات و دریای مواج از کرامت ها و هدایت هاست.

“غدیر” دریایی از باور و بصیرت، در کویر حیرت و هامون ضلالت است، تا کام جان ها از آن سیراب شود.

خطبه حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) در آن دشت سوزان، آب گوارایی بر ای روح های عطشتناک  بود که می رفت تا همیشه تاریخ را سیراب سازد. اما مگر گذاشتند که این زلال گوارا، به جان های تشنه برسد؟!

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می خواست دست “امت” را در دست “امام” بگذارد تا نه گمراه شوند و نه سرگردان، نه تشنه بمانند و نه در دام نفس بیفتند. این بود که منشور بلند و جاودانه “خطبه غدیر” را سرود و به گوش تاریخ سپرد.

افسوس که گروهی از امت در کلاس درس های نبوت و وحی مردود شدند و آن همه یادها را به نسیان سپردند.

اینک مائیم و علی(علیه السلام) که غدیر خم را از دریای فضایلش به موج نشانده است.

اینک مائیم و غدیر، مرام نامه ی مکتب ما و محور وحدت ما و چراغ راهمان و راه زندگیمان است.

گرامیداشت غدیر، تکریم رسالت پیامبر و وحی خدایی است.

تکریم غدیر، ارج نهادن به تکمیل دین و اتمام نعمت است.

 

درسهای خطبه غدیر(توحید ، نبوت، امامت )

1.توحید

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی عَلا فی تَوَحُّدِهِ وَ دَنا فی تَفَرُّدِهِ وَجَلَّ فی سُلْطانِهِ……

ستایش خدای را سزاست که در یگانگی اش بلند مرتبه و در تنهایی اش به آفریدگان نزدیک است؛ سلطنتش پرجلال و……..

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) خطبه غدیریه را با حمد و ستایش الهی آغاز می کند . و با اقرار به بندگی خداوند این گونه ادامه می دهد :

….وَأُقِرُّلَهُ عَلی نَفْسی بِالْعُبُودِیَّةِ وَ أَشْهَدُ لَهُ بِالرُّبُوبِیَّةِ...

…و اکنون به عبودیت خویش و پروردگاری او گواهی می دهم. و وظیفه خود را در آن چه وحی شده انجام می دهم مبادا که از سوی او عذابی فرود آید که کسی یاری دورساختن آن از من نباشد.

 
حقیقت توحید

مقام توحید و حقیقت اقرار به بندگی خداوند چیست که پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) به آن اشاره کرده اند و تسلیم آن شده اند؟

مقام توحید این است که انسان به جایی برسد که اراده او مجرای اراده حضرت حق قرار گیرد و اراده حضرت حق در فعل او جاری باشد و اگر انسان به جایی برسد که تسلیم بودنش توام با رضا باشد این مرتبه کمال ایمان و اخلاص است .

پس اگر تسلیم شد ولایت الهی در آن جاری می شود و به مقام معرفت می رسد. مقام معرفت یک نظام ارادی است و ناشی از تقوای در اراده است .

مقام ایمان مراتبی دارد و این گونه نیست که همه در یک سطح باشند بلکه در بهره مندی از ولایت ، ظرفیت ها متفاوت است با تمام معرفت است که ظرفیت دریافت ولایت الهی را خواهد داشت.

پیامبر و ائمه معصومین (علیهم السلام) مجرای تام ولایت الهی هستند و هر کس که می خواهد به هر رتبه و درجه ای از این مقام برسد باید به ناچار از این مسیر بگذرد و آن ها سبیل و صراط الهی هستند.

 

2.نبوت

کسی که توحید را پذیرفته باشد و جهان را مخلوق ارده و شعور بداند از نظر علمی نمی تواند منکر وحی گردد. زیرا انکار وحی به معنای انکار هدف و فلسفه آفرینش و انکار هدف به معنای انکار اراده و شعور در رابطه با خلقت است.

به سخن دیگر اصل “توحید” از اصل “نبوت” تفکیک پذیر نیست.

پس شناخت درست خداوند او را به این نتیجه می رساند که او انسان را برای تکامل آفریده است.

دین اسلام برنامه تکامل انسان است و اسلام عبارت است از قانونی که کلیه نیازهای فردی ،اجتماعی ،مادی و معنوی بشر را در ابعاد مختلف تامین می کند.

پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) وظیفه داشتند که مردم را برای رسیدن به این تکامل راهنمایی کنند و همه نیاز های بشر را در ابعاد مختلف پاسخگو باشند. و این امر مهم با دریافت وحی از طرف خداوند و ابلاغ آن به مردم انجام می شد.

پیام غدیر یکی از همین نیاز های بشریت بود که پیامبر باید آن را انجام می رساندند تا انسان ها بعد از پیامبر دچار انحراف نشوند و راه سعادت و تکامل را به درستی طی کنند.

پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) در روز غدیر از مردم اقرار گرفتند که چه کسی بر شما از خودتان سزاوار تر است و مردم پاسخ دادند: خداوند و رسولش بهتر می دانند.

این عمل پیامر در آن روز این حقیقت را روشن می کند که :پیامبر می خواستند حقیقت توحید و نبوت را از زبان خود مردم بازگو کنند و بفهمانند که سعادت مردم را خدا و رسولش می داند و تعیین می کند.

از این جهت است که قبول پیام غدیر قبول توحید و وحی و نبوت است.

 

3.امامت

“امامت ریاست کلی الهی است به نیابت از رسول خدا در امور دین و دنیای مردم”

با رحلت پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نزول وحی و نبوت پایان یافت وبه تصریح قرآن بعد از او تا رستاخیز پیامبری نمی آید و بر کسی وحی نازل نمی شود. اما امت اسلامی پس از پیامبر نیز از کسی که بیانگر معارف ، اعتقادات دین ،مفسر و شارح قرآن و فروع و احکام تشکیل دهنده حکومت الهی باشد بی نیاز نیستند. بلکه نیاز آنان به فردی که کار پیامبر را دنبال کند و وظایف او را انجام دهد پیوسته باقی است.

در مکتب تشیع مقام امامت یک منصب الهی است. و شیعه معتقد است امام باید از جانب خدا نصب و تعیین شود  و خدای متعال مقام امامت و رهبری را به او عطا فرماید.

علیهذا به گواهی تاریخ، پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) که به خوبی به اهمیت رهبری پس از خویش توجه داشته و در قبال آینده دین خدا احساس مسئولیت می نموده است به امر پروردگار شخصی را به سمت پیشوائی وامامت پس از خود برگزید که ژرفای وجودش با روح تعالیم اسلام پرورش یافته و هیچ نوع سابقه جاهلیت و جدایی از تعالیم وحی در زندگی او وجود نداشته است.

و روشن است که بعد از آن حضرت حافظی باید باشد تا شریعت الهی را از گزند اختلاف،تحریف و کذب و امثال آن حفظ کند و ضامن بقای آن باشد و او جز امام معصوم نمی تواند باشد.

لازم به ذکر است که اهل سنت هیچیک از این ویژگی ها را برای هیچیک از خلفا قائل نیستند، نه ادعای منصوب شدن آنان از طرف خداوند و پیامبر را و نه ادعای علم خدادای و ملکه عصمت را.

 

غدیر آرمان اسلامی

با توجه به آنچه نقل کردیم و توضیح دادیم (درسهای غدیر) روشن است که عید غدیر، اسلامی است نه صرفا شیعی.

و اگر در بسیاری از جوامع اسلامی به دست فراموشی سپرده شده است، این، از نظرمبادی اسلام، یک گناه بزرگ اجتماعی است و میراندن یکی از چهار اصل اساسی اسلام یعنی، توحید، نبوت، امامت و معاد.

از این رو باید جوامع اسلامی، با زنده کردن خاطرات این روز و تفهیم محتوای آن به فرزندان سرزمین های اسلام، کفاره این گناه را بپردازند و یکی از بزرگ ترین آرمان های انسانی اسلام را احیا کنند.

 

وظایف ما در قبال غدیر

پیامبر گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله) با بیان خود در بخش ششم از سخنان خود در خطبه غدیر، این وظایف را برای ما این چنین بیان می کنند:

فَلْیُبَلِّغِ الْحاضِرُ الْغائِبَ وَالْوالِدُ الْوَلَدَ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ.

“پس بایسته است این سخن را حاضران به غایبان و فرزند داران به فرزندان تا برپایی رستا خیز ابلاغ کنند.”

و در بخش دهم از خطبه غدیر وظیفه دیگری را بیان می کنند:

أَلاوَإِنَّ رَأْسَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ أَنْ تَنْتَهُوا إِلی قَوْلی وَتُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ یَحْضُرْ وَ تَأْمُروُهُ بِقَبُولِهِ عَنِّی وَتَنْهَوْهُ عَنْ مُخالَفَتِهِ فَإِنَّهُ أَمْرٌ مِنَ الله عَزَّوَجَلَّ وَمِنِّی. وَلا أَمْرَ بِمَعْروفٍ وَلا نَهْی عَنْ مُنْکَرٍ إِلاَّمَعَ إِمامٍ مَعْصومٍ.

“هشدار! برترین بخش امر به معروف این است که به گفته ی من درباره ی امامت و ولایت علی و فرزندان او برسید و سخنم را به دیگران برسانید و غایبان را به پذیرش فرمان من توصیه کنید…. هشدار! هیچ امر به معروف و نهی از منکری جز با امام معصوم تحقق و کمال نمی یابد”

 
از دیگر وظایفی که در روز غدیر پیامبر گرامی برای مردم بازگو کردند و بر آن ها تاکید داشتند عبارت بودند از:

“شمارش فضایل و مناقب و ابعاد شخصیتی حضرت علی(علیه السلام) سفارش بیعت و سلام بر علی(علیه السلام) با لقب امیرالمومنین، و تاکید بر این لقب و اختصاصی کردن آن در مورد شخص او، هم تراز کردن قرآن وعلی(علیه السلام) وسایر امامان و این دو از هم جدایی پذیر نیستند، ملاک قرار دادن مهر و خشم علی(علیه السلام) برای ایمان و کفر افراد”

نکته های فوق نشان از اهمیت غدیر در معرفی امیرالمومنین علی(علیه السلام) به عنوان جانشین و امام پس از رسول الله(صلی الله علیه و آله) است.

نتیجه گیری

علما و فقهایی که نه خود امام معصوم تعیین شده اند و نه علم آنان به امام معصوم و از طریق او به پیامبر منتهی می شود ،هر چه بگوید نمی توان آن را به قطع و یقین حکم خدا دانست پس:

“راه را بی راهبر سپردن ، راه سپردنی مصون از گمراهی نخواهد بود “

 

تحقیق 1 بنده حقیر/سال 92
منابع:

حماسه غدیر / محمد رضا حکیمی

فرهنگ غدیر /جواد محدثی

مباحثی پیرامون امام شناسی/محمد مهدی میرباقری

ضمنا از پسرای دو قلویم محمد و علی  به خاطر تایپ مطالب تشکر میکنم

ان شاءالله از محبان مولا علی علیه السلام باشند

التماس دعا