شب یلدا یكی از زیباترین یادگاری‌های گذشتگان ما ایرانیان است. سالیان سال است كه ایرانیان در شب یلدا، آخرین شب پاییز و درازترین شب سال، تا سپیده دم بیدار مانده، كوچك‌ترها به دیدار بزرگ‌ترها رفته و در كنار یكدیگر خود را با خوراكی‌های متنوع از تخمه و آجیل و شیرینی تا انواع میوه‌ها و تماشای فیلم‌های مفرح، سرگرم كرده و با حصول اطمینان از بازگشت خورشید در پی شبی طولانی زندگی را دوباره از سر می‌گیرند.

در این میان متخصصان تغذیه همواره بر بهره‌مندی از رژیم‌های غذایی متنوع و متعادل تاكید دارند، نكته‌ای كه نباید به سادگی از آن گذشت.

هندوانه و انار از جمله میوه‌هایی هستند كه در سنت ما ایرانیان همچنان از دیرباز در سبد میوه‌ طولانی‌ترین شب سال سرو می‌شود. دكتر برلیانت بزرگمهر، متخصص تغذیه، گفت: مصرف میوه در حفظ سلامت انسان بسیار تاثیرگذار است كه هندوانه نیز به دلیل برخورداری از فیبر زیاد و همچنین ماده رنگی موجود در آن از این قاعده مستثنی نیست. اما معمولا در شب یلدا از آنجا كه فصل پرورش هندوانه گذشته است، هندوانه‌های موجود در بازار در این شب از كیفیت مطلوبی برخوردار نیستند. در مجموع مصرف هر میوه در فصل مربوط به خود مفید است و میوه نوبرانه خواص تغذیه‌ای میوه رسیده را ندارد. به این ترتیب ویتامین‌ها و خواص تغذیه‌ای میوه‌ای كه از فصل آن گذشته كاهش می‌یابد.

ادامه »

نظر اسلام درمورد شب یلدا

درباره دیدگاه اسلام در مورد سنت پیشینیان باید عرض کنیم: اسلام در مقابل سنتها و آیین های اقوام و مللی که به اسلام گرویده شده و مسلمان می‌شوند واکنشهای مختلفی را دارد:

1. یا آن سنت و آیین مخالف آموزه های شریعت اسلام بوده ، که اسلام با آن گونه سنت ها مقابله کرده و رد می کند(مانند زنده به گور کردن دختران اعراب و …)

2. یا آن سنت و آیین موافق و مطابق با آموزه های دین اسلام است، که اسلام آنها را قبول کرده و تأیید می کند. مانند سنت پاکیزه گی و رفع کدورت و صله رحم در عید نوروز ایرانیان

3. یا آن سنت؛ سنخیت و یا عدم سنخیتی با آمورزهای دین اسلام ندارد و انجام آن مخالفتی با احکام الهی نمی‌کند و دین اسلام هم آنها را رد نمی کند.

مانند خیلی از رسوم وآیین های محلی اقالیم مختلف جهان اسلام نظیر؛ «صحبت کردن،مراسم ازدواج، و…

چند نکته:

در مواردی اسلام برخی از رسوم را طبق مبنای فوق اصلاح کرده و قسمت‌هائی را رد و قسمتهایی را تأیید می کند.

♦️حال با توجه به این مقدمه ای که ذکر شد متوجه می‌شویم که سنت باستانی شب یلدا تا جائیکه مستلزم احیای آموزه هایی چون؛ صله رحم، احترام به بزرگان، همدلی و صمیمیت در خانواده، و…شود خوب و پسندیده می باشد.

♦️ اگر در اجرای این سنت‌ها دچار افراط کاری شویم نظیر: اسراف در مخارج، چشم هم چشمی و آوردن فشار مالی نامناسب به خانواده و … قطعاً مخالف احکام دین اسلام بوده و مردود است.

منبع: الآثار الباقية عن القرون الخالية/ابو ریحان بیرونی/متن، ص: 363

شب یلدا از دیدگاه آیت الله جوادی آملی در کتاب مفاتیح الحیات

 ایرانیان از قدیم الایام به دلیل عقاید فرهنگی ویژه ای که داشته اند، مناسبت ها و مراسماتی را نیز داشته اند که در جای خود مورد توجه وعنایت است. یکی از این آداب و رسوم، شب یلداست. شبی که طولانی ترین شب سال محسوب می شود و مانند خیلی از آداب و رسوم دیگر،  می تواند جنبه های مثبتی داشته باشد.

آیت الله جوادی آملی در کتابی - که چاپ بالایش در این سالها، نشانگر فرهنگ غنی اسلامی مردم کشورمان و علاقه آنها به سبک زندگی اسلامی بوده است- درباره شب یلدا نیز سخن به میان آورده است. مبحثی که شاید عده ای از روی کوته فکری سعی در از بین بردن کلیات آن داشته اند.در این کتاب ارزشمند و پر فروش کشور درباره شب یلدا اینگونه آمده است:

“این واژه ، سریانی و به معنای «میلاد» است و چون شب یلدا را با تولد حضرت مسیح (ص) تطبیق می کردند آن را به این نام خواندند.چون ایرانیان این شب را شب تولد (میترا) مهر می دانستند آن را با تلفظ سریانی اش پذیرفتند و در واقع یلدا را با (noel)  اروپایی که در 25 دسامبر تثبیت شده، معادل است، بنابراین نوئل اروپایی همان شب یلدا یا شب چله ایرانی است.(دهخدا)
 
از سنت های شب یلدا ،شب نشینی و دید و بازدید و صله رحم است، چنان که بهره گیری علمی از فرصت آن با طرح مسایل علمی و تاریخی ، خواندن اشعار به ویژه شعر حافظ و تفال به اشعار حافظ و … سنت دیگر آن است. مناسب است مومنان در چنین فرصت هایی با زوایای زندگی و سیره معصومان (ع) در جهت رشد و کمال علمی و معنوی آشنا شوند.”

لازم به ذکر است کتاب مفاتیح الحیات، کتابی غنی است که پر فروش شدن آن در این سالهای اخیر خشم رسانه های غربی را در پی داشته است و با تبلیغات گسترده سعی در بی ارزش نشان دادن محتوا و نویسنده آن بر آمده اند که همین امر مهر تأییدی بر محتوا و موفقیت آن در خانواده های مذهبی ایرانی بوده است.

منبع:فرهنگ نیوز

پیشینه جشن

یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.

 مراسم و آداب جشن

برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آینده گویی می کنند.

جشن شب یلدا جشنی است که از ۷ هزارسال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می شود. ۷ هزار سال پیش نیاکان ما به دانش گاه شماری دست پیدا کردند و دریافتند که نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است.

یکی دیگر از دلایل برگزاری این جشن، شب زادروز ایزدمهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانی ها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت بازمی گردد که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورامزدا تعریف کرد. یکی از ایزدان اهورایی مهر بود که هم اکنون بخشی از اوستا به نامش نامگذاری شده.
در «مهریشت» اوستا آمده است؛ «مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می نگرد تا دروغی نگوید».

ادامه »

انسان‌‌ها همواره دوره‌ها و چرخه‌های طبیعی زمین را دنبال و ثبت کرده‌اند، حرکت پیچیده زمین و دیگر اجرام آسمانی همواره منشأ شگفتی و حیرت بوده، شگقتی‌ و حیرتی که خود موجب خلق داستان‌ها و افسانه‌های بی‌شماری در سراسر دنیا شده‌است. داستان‌هایی که هنوز هم بر سر زبان‌ها باقی مانده‌اند.

انسان باستان به این دوره‌ها علاقه‌مند بوده‌، زیرا زندگی و وسایل معاشش به آن‌ها بستگی داشته‌است. برای مثال در زمان‌های مشخصی از سال، در مکان‌های ویژه‌ای غذا به وفور یافت می‌شده یا این‌که در زمان‌هایی دیگر هوا رو به گرمی یا سردی می‌گذاشته است،  حتی رابطه‌ای میان دوره تناوب ماه و حاصل‌خیزی کشت‌زارهایش حس کرده بود.

اگر دقت کرده باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که طول روز (و شب) در زمان‌های متفاوت سال، یکسان نیست. و در واقع مدت روز به صورت یک چرخه یک ساله در حال تناوب است. ایرانیان باستان نیز این تغییرات سالانه طول شب و روز را مورد توجه قرار داده بودند و آن را نشانه‌ای از جنگ میان روشنایی (‌خوبی‌ها) و تاریکی (بدی‌ها) می‌دانستند.

اما چرا شب یلدا طولانی‌ترین شب سال نامیده می‌شود؟!

برای درک این مطلب باید نگاهی به حرکت‌های ظاهری خورشید بیندازیم. شاید بدانید که خورشید به سبب حرکت مداری زمین، سالانه یک حرکت ظاهری در آسمان انجام می‌دهد، مسیر این حرکت اصطلاحاً دایرة‌البروج است. باز هم شاید بدانید که دایرة البروج با استوای سماوی زاویه 23.5 درجه می‌سازد، در نتیجه بیشینه میل خورشید در یک سال 23.5+ و کمینه آن 23.5- خواهد بود. با توجه به این موضوع چهار نقطه معروف از مدار زمین و یا به عبارتی از دایرة‌البروج مطرح می‌شوند.

انقلاب زمستانی:  نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که خورشید در آن به کمینه میل خود (23.5-) می‌رسد.
انقلاب تابستانی: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که خورشید در آن به بیشینه میل خود (23.5+) می‌رسد.
اعتدال بهاری: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که در آن خورشید روی استوای سماوی قرار می‌گیرد.(نقطه تقاطع استوای سماوی و دایرة البروج)
اعتدال پاییزی: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که در آن خورشید روی استوای سماوی قرار می‌گیرد. (نقطه تقاطع استوای سماوی و دایرة البروج)

ادامه »