انسان‌‌ها همواره دوره‌ها و چرخه‌های طبیعی زمین را دنبال و ثبت کرده‌اند، حرکت پیچیده زمین و دیگر اجرام آسمانی همواره منشأ شگفتی و حیرت بوده، شگقتی‌ و حیرتی که خود موجب خلق داستان‌ها و افسانه‌های بی‌شماری در سراسر دنیا شده‌است. داستان‌هایی که هنوز هم بر سر زبان‌ها باقی مانده‌اند.

انسان باستان به این دوره‌ها علاقه‌مند بوده‌، زیرا زندگی و وسایل معاشش به آن‌ها بستگی داشته‌است. برای مثال در زمان‌های مشخصی از سال، در مکان‌های ویژه‌ای غذا به وفور یافت می‌شده یا این‌که در زمان‌هایی دیگر هوا رو به گرمی یا سردی می‌گذاشته است،  حتی رابطه‌ای میان دوره تناوب ماه و حاصل‌خیزی کشت‌زارهایش حس کرده بود.

اگر دقت کرده باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که طول روز (و شب) در زمان‌های متفاوت سال، یکسان نیست. و در واقع مدت روز به صورت یک چرخه یک ساله در حال تناوب است. ایرانیان باستان نیز این تغییرات سالانه طول شب و روز را مورد توجه قرار داده بودند و آن را نشانه‌ای از جنگ میان روشنایی (‌خوبی‌ها) و تاریکی (بدی‌ها) می‌دانستند.

اما چرا شب یلدا طولانی‌ترین شب سال نامیده می‌شود؟!

برای درک این مطلب باید نگاهی به حرکت‌های ظاهری خورشید بیندازیم. شاید بدانید که خورشید به سبب حرکت مداری زمین، سالانه یک حرکت ظاهری در آسمان انجام می‌دهد، مسیر این حرکت اصطلاحاً دایرة‌البروج است. باز هم شاید بدانید که دایرة البروج با استوای سماوی زاویه 23.5 درجه می‌سازد، در نتیجه بیشینه میل خورشید در یک سال 23.5+ و کمینه آن 23.5- خواهد بود. با توجه به این موضوع چهار نقطه معروف از مدار زمین و یا به عبارتی از دایرة‌البروج مطرح می‌شوند.

انقلاب زمستانی:  نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که خورشید در آن به کمینه میل خود (23.5-) می‌رسد.
انقلاب تابستانی: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که خورشید در آن به بیشینه میل خود (23.5+) می‌رسد.
اعتدال بهاری: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که در آن خورشید روی استوای سماوی قرار می‌گیرد.(نقطه تقاطع استوای سماوی و دایرة البروج)
اعتدال پاییزی: نقطه‌ای از دایرة البروج (مدار کره زمین) است که در آن خورشید روی استوای سماوی قرار می‌گیرد. (نقطه تقاطع استوای سماوی و دایرة البروج)

ادامه »

شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود.

یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه را مهیا و دور هم سرو می‌کنند. پس از سرو تنقلات، قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.

ریشهٔ نام و دیگر واژه‌ها

«یلدا» برگرفته از واژهٔ سریانی ܝܠܕܐ به‌معنای زایش است[۲] و شب چله هم که مترادف شب یلداست از آن روست که چهل روز اول زمستان را «چله بزرگ» و بیست روز بعد از آن را «چله کوچک» نامیده‌اند.

ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته‌است.

در آثارالباقیه بیرونی، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است. در قانون مسعودی نسخهٔ موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده‌است.

 

چلّه، دو موقعیت گاه‌شمارانه در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی‌ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز) است.

واژهٔ چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهندهٔ گذشت یک دورهٔ زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.

منبع: ویکی پدیا 

آنچه در نامه ی پنجاه و دوم نهج البلاغه از امام علی(علیه السلام) در باره اوقات نمازهای شبانه روزی آمده در باره بهترین وقت این نمازهاست و اختلافی با قرآن و روایات دیگر که مورد استفاده احکام شرعی نماز است، نمی باشد. 

متن نامه امام یا پاسخ به در خواست یکی از کارگزارانش است یا نیازی که آن حضرت برای انجام  نماز می دانسته و به حالت حکم حکومتی براى فرمانداران خود نوشته است. در مقدمه این نامه، جمله ای در باره نماز از امام را در نامه بیست وهفتم که به محمد بن ابی بکر هنگام فرمانداری مصر نوشته اند، می آوریم تا اهمیت نماز اول وقت را از دیدگاه آن حضرت بدانیم:   

«صَلّ الصّلاةَ لِوقْتِها المُۆَقّت لها، و لا تُعجِّل وقتها لِفَراغ، و لاتُۆخِّرها لاشْتِغالٍ وَ اعْلمْ انّ كُلّ شىءٍ مِنْ عملك تَبَعٌ لِصلاتِكَ»:نماز را در وقتی که برای آن تعیین شده به جای آور و در هنگام کار نداشتن در انجام آن مشتاب؛ و چون در حال انجام كارى هستی از انجام نماز روی برمتاب؛ آگاه باش كه تمام اعمال تو، پیرو نمازت است.(نهج البلاغه صبحی صالح ص 385و384)

نامه اوقات نماز به والیان شهرها:

اَمَّا بَعْدُ، فَصَلُّوا بِالنَّاسِ الظُّهْرَ حَتَّى تَفىءَ الشَّمْسُ مِنْ مَرْبِضِ الْعَنْزِ: 

«نماز ظهر را وقتی با مردم به جای آور که سایه خورشید از زوال آن  به طرف مغرب اندازه دیوار بزگاه(آغل بز) باشد.»

ادامه »

حجت ششم! مسجد مدینه، آذین شده است برای طلوع انوار آسمانی فقه تو. 

ستون‏هایش، گوش سپرده‏اند، شیوایی کلام فاضلانه ‏ات را. 

وجب به وجب زمین مدینه، عطر ملکوت گرفته است. 

فقه، می‏جوشد از لحظه‏ های پرنور و صادقانه ‏ات. 

مکتب توحیدی‏ات، در لحظه لحظه «شیعه بودن» شناور است. 

یک عمر، درّ گران‏بهای احکام خدا، از صدف «قال الصادق» تو تراویده است. 

«قال الصادق»های تو، ستاره پاشیده است بر تارک چند صدسال اجتهاد و فقاهت. 

مولا جان! شیعه اگر زنده است، شیعهگر پویاترین مکتب دنیاست، شیعه اگر اوج گرفته بر 

 آسمان بالندگی، همه به یمن تلألوی علم لدنی توست.

علّت همه شرافت و منزلت‏ هایی كه خداوند به ایشان عنايت فرموده اين است كه بنده برگزيده حقّ می ‏باشد و هر چه از مقامات و كمالات دارد، به حقّ سبحانه منتسب است و آن را از ناحيه عبوديت به دست آورده است.

به مناسبت ولادت پر برکت حضرت محمد صلی الله علیه و آله در این ماه و در ادامه سلسله مباحث فضائل رسول اکرم )ص( فرازی از زیارت نامه ایشان در روز ولادتشان را که در کتاب اقبال الاعمال، ص 604 آمده است را بررسی می کنیم:

«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ.»

ترجمه:
گواهى مى‏ دهم كه معبودى جز خداوند يگانه نيست و شريكى براى او وجود ندارد و گواهى مى‏دهم كه حضرت محمّد، بنده و فرستاده‏ى اوست.

عبودیت کمال آفرین

آیت الله سعادت پرور در کتاب نور هدايت در توضیح این بند بیان می کند:
عبوديت؛ ريشه مقامات رسول اللَّه- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- می باشد، نكته‏ اى كه در ابتداى اين بخش وجود دارد، شهادت به توحيد و يگانگى الهى و بى‏ همتا بودن خداوند و عبوديّت رسول اللَّه- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- مى ‏باشد، شايد اين بيان براى آن باشد كه كسى گمان نكند، اگر تجليل از رسول اللَّه- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- و منزلت والاى او پس از اين در متجاوز از 35 منزلت مى‏ شود، - صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- شريك و يا معين حضرت حقّ سبحانه مى‏ باشد، بلكه علّت همه شرافت و منزلت‏ها- خداوند به او عنايت فرموده- اين است كه بنده برگزيده حقّ مى‏ باشد و هر چه از مقامات و كمالات دارد، به حقّ سبحانه منتسب است و آن را از ناحيه عبوديت به دست آورده، از اين رو فرموده شده:

«أَشْهَدُ … وَ أَنَّهُ سَيِّدُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ، وَ أَنَّهُ سَيِّدُ الْأَنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلِينَ، أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلى‏ أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَئِمَّةِ الطّاهِرِينَ الطَّيِّبِينَ.»

ترجمه:
گواهى مى‏ دهم … كه آن حضرت سرور اوّلين و آخرين و سرور پيامبران و فرستادگان است، خداوندا! بر او و نيز براهل‏بيت او، يعنى امامان پاك و پاكيزه، درود فرست.

ادامه »