مومنین واقعی، در زندگی دنیایی خود، راه دین و تبعیت از دستورات الهی را پیش می‌گیرند. از این رو بسیاری از اوقات مورد ظلم مخالفان راه شریعت قرار می‌گیرند و به‌خاطر خداوند، آنها ظلم و تعدی نمی‌کنند. خداوند متعال، سزای صبر و ایمان آنها را در زمان ها و مکان های مختلف می‌دهد. یکی از این پاداش هایی که خداوند به مومنین اعطا می کند، مقام شفاعت است.

عزیز، یکی از القاب خداوند متعال است و مقابل ذلیل قرار دارد و معنای اصلی آن، شکست ناپذیر است[۱]. همچنین، به فرد قدرتمند، سربلند و بزرگوار، عزیز می‌گویند. عزت نیز در برابر ذلت قرار دارد و به فرد با اقتدار و قدرتمند اطلاق می‌شود.

خداوند در قرآن کریم، در آیه ۸ سوره منافقون، می‌فرماید:

«و لله العزّه و لرسوله و للمؤمنین»، یعنی: «و عزت، برای خداوند و رسولش (ص) و مومنان است.»

قرآن، عزت واقعی و حقیقی را به خدا منتسب می‌کند و بعد از او، این عزت را برای رسولش و مومنان نام می‌برد.

در زندگی عادی، مشاهده می‌کنیم اکثرا مومنین مورد ظلم و ستم ظالمین و کافران قرار گرفته‌اند. بسیاری از مومنین در جنگ‌ها شکست خورده و گاهی به‌صورت برده و مغلوب کافرین شده‌اند. منظور خداوند از این عزت چیست؟ چگونه مومنین، با وجود شکست و مغلوب شدن در این دنیا، عزتمندند؟ این عزت در چه زمانی بروز و ظهور پیدا می‌کند؟

خداوند این عالم را عالم مهلت قرار داده است. در این دنیا، به همه اختیار داده شده است که خودشان راه صحیح را پیدا کنند. خدا حجت‌های خویش را برای مردم فرستاده تا مردم را راهنمایی کنند و این خود مردم هستند که باید تصمیم بگیرند به چه راهی بروند.

در این دنیا، دو مهلت برای انسان قرار داده شده است: یکی عمر هر نفر[۲]، و دیگری تا زمان قیام صاحب الزمان[۳]. (زیرا طبق آنچه در روایات آمده است، امام زمان (عج) پس از قیامشان، به علم الهی جلوی بسیاری از توطئه‌ها و دشمنی‌های منافقان و کافران را خواهد گرفت.) از این رو، مردم می‌توانند راه هدایت یا راه گمراهی را انتخاب کنند. برای همین است که خداوند جلوی ظلم افراد ظالم را نمی‌گیرد. در طول تاریخ، بسیاری از ظالمان بر مومنان چیره شده و بدترین ظلم‌ها را بر آنان روا داشته اند.

ادامه »

در روزهاى كودكى عباس، پدر گرانقدرش چون آيينه معرفت، ايمان، دانايى و كمال در مقابل او قرار داشت و گفتار الهى و رفتار آسمانى ‏اش بر وى تاثير مى ‏نهاد. او از دانش و بينش على علیه السلام بهره مى ‏برد. حضرت در باره تكامل و پويايى فرزندش فرمود: ان ولدى العباس زق العلم زقا; همانا فرزندم عباس در كودكى علم آموخت و به سان نوزاد كبوتر، كه از مادرش آب و غذا مى‏گيرد، از من معارف فرا گرفت.

در آغازين روزهايى كه الفاظ بر زبان وى جارى شد، امام علیه السلام به فرزندش فرمود: بگو يك. عباس گفت: يك حضرت ادامه داد: بگو دو عباس خوددارى كرد و گفت: شرم مى‏ كنم با زبانى كه خدا را به يگانگى خوانده ‏ام، دو بگويم.

پرورش در آغوش امامت و دامان عصمت، شالوده ‏اى پاك و مبارك براى ايام نوجوانى و جوانى عباس فراهم كرد تا در آينده نخل بلند قامت استقامت و سنگربان حماسه و مردانگى باشد. گاه كه على علیه السلام با نگاه بصيرت‏ آميز خود آينده عباس را نظاره مى‏ كرد، با لبختدى رضايت ‏آميز، سرشك غم از ديدگان جارى مى‏ كرد و چون همسر مهربانش از علت گريه مى‏ پرسيد، مى‏ فرمود: دستان عباس در راه يارى حسين علیه السلام قطع خواهد شد.

آنگاه از مقام و عظمت پور دلبندش نزد خداوند چنين خبر مى‏ داد: پروردگار متعال دو بال به او خواهد داد تا به سان عمويش جعفر بن ‏ابى‏طالب در بهشت پرواز كند. محبت پدرى گاه على علیه السلام را بر آن مى‏ داشت تا پاره پيكرش را ببوسد ، ببويد و با آداب و اخلاق اسلامى آشنا سازد. از اينرو لحظه ‏اى عباس را از خود دور نمى ‏ساخت. فرزند پاكدل على علیه السلام در مدت 14 سال و چهل و هفت روز، كه با پدر زيست، هميشه در حرب و محراب و غربت و وطن در كنار او حضور داشت.

در ايام دشوار خلافت، لحظه ‏اى از وى جدا نشد و آنگاه كه در سال‏37 هجرى قمرى جنگ صفين پيش آمد، با آن كه حدود دوازده سال داشت، حماسه‏اى جاويد آفريد.

مقام علمي حضرت عباس علیه السلام

حضرت عباس علیه السلام در خانه اي زاده شد كه جايگاه دانش و حكمت بود. آن جناب از محضر اميرمومنان علیه السلام و امام حسن علیه السلام و امام حسين علیه السلام كسب فيض كردند و از مقام والاي علمي برخوردار شدند.

لذا از خاندان عصمت علیه السلام در مورد حضرت عباس  نقل شده است كه فرموده اند: زق العلم زقا، يعني همان طور كه پرنده به جوجه خود مستقيماً غذا مي دهد، اهل بيت عیه السلام نيز مستقيماً به آن حضرت علوم و اسرار را آموختند.

علامه محقق، شيخ عبدالله ممقاني، در كتاب نفيس تنقيح المقال، در مورد مقام علمي و معنوي ايشان گفته است: آن جناب از فرزندان فقيه و دانشمندان ائمه علیه السلام و شخصيتي عادل، مورد اعتماد، با تقوا و پاك بود.

ادامه »

دریغا كه نزد بعضی از مورخان این تصور خطا، شایع است كه پیشوایان شیعه‌ امامیه از فرزندان امام حسین علیه السلام مردمی مظلوم و ستمكش بوده ‌اند که پس از كشتاری كه در كربلا روی داد، از سیاست كناره گرفتند و به ارشاد و عبادت و انقطاع از دنیا پرداختند و بر این گفته‌ خود،به تاریخ زندگانی امام سجاد علیه السلام استناد می‌ كنند و جدایی ظاهری او را از رهبری در كار سیاست، حجت نظر خود می‌دانند. بدیهی است كه سبب این تصورات خطا كه دامنگیر مورخان شده است این است كه آنان پنداشته اند عدم اقدام پیشوایان به قیام مسلحانه بر ضد وضع حكومت روز، و تفویض جنبه رهبری سیاسی به دیگری، به معنای خودداری آنان از رهبری بوده است.

یک عمر تجربه تلخ

باید توجه داشت که امام سجاد علیه السلام، در بدترین زمان از زمان‌هایی كه بر دوران رهبری اهل بیت علیهم السلام گذشت می‌ زیست. چه، او با آغاز اوج انحرافی معاصر بود كه پس از وفات رسول اكرم صلی الله علیه وآله روی داد و از زمان امام سجاد علیه السلام كم ‌كم شكلی آشكار به خود گرفت. امام چهارم با همه‌ محنت‌ها و بلاها كه در روزگار جدّ بزرگوارش امیرالمومنین علی علیه السلام روی داده بود همزمان بود. او سه سال پیش از شهادت امام علی علیه السلام متولد گردید. وقتی به جهان دیده گشود، جدش امیرمومنان علیه السلام در خط جهاد جنگ جمل غرق گرفتاری بود و زان پس، با امام حسن علیه السلام در محنت و گرفتاری‌ های فراوان او می ‌زیست و پس از آن نیز در فاجعه عظیم کربلا و قیام خونین پدر بزرگوارش امام حسین علیه السلام حضور داشت. او همه‌ این رنج ‌ها را طی كرد تا خود به طور مستقل رویاروی گرفتاری ‌ها قرار گرفت.

امام تنها

امام سجاد علیه السلام به این امر ایمان داشت كه تا وقتی از طرف پایگاه‌ های مردمی و آگاه پشتیبانی نشود، تنها در دست گرفتن قدرت برای تحقق بخشیدن به عمل دگرگون ‌سازی اجتماع اسلامی كافی نیست. پایگاه‌ های مردمی نیز باید به هدفهای این قدرت آگاه باشند و به نظریه‌ های او در حكومت ایمان داشته باشند، و در راه حمایت از آن حركت كنند و مواضع آن را برای توده‌ مردم تفسیر نمایند و در برابر تندبادها با استواری و قدرت بایستند.

امام سجاد علیه السلام این مقدورات را نداشت و این واقعیت را در تحلیلی جالب و دقیق برای ما بیان می ‌كند و می ‌فرماید:

«پروردگارا، در پیشامدهای ناگوار روزگار به ناتوانی خویش نگریستم و درماندگی خود را از جهت یاری طلبیدن از مردم در برابر كسانی كه قصد جنگ با من داشتند دیدم و به تنهایی خود در برابر بسیاری كسانی كه با من دشمنی داشتند، نظر كردم».

بنابراین مشاهده می‌ كنیم كه امام سجاد علیه السلام موضع خود را با آگاهی از دشمنان خویش تعیین كرده است و در این موقعیت اسفناک، از دو راه عملی، با امت و پیروان خود روبرو می گردد.

مدرسه بزرگ اسلامی

یكی از این دو راه عملی پیشوای چهارم، تهیه‌ برنامه‌ فكری و آگاهی عقیدتی و روانی امت بود. امام علی بن حسین علیهماالسلام در حقیقت دومین موسس مدرسه بزرگ اسلامی بود. خانه و مسجد، مدرسه‌ او بود و طلاب در آن جا و در پیرامون وی جمع می ‌شدند و بعدها شاگردانش، سازندگان تمدن اسلامی شدند و مردان تفكر و قانونگذاری و ادب اسلامی گردیدند . امام سجاد علیه السلام در دورانی پر اهمیت برای افزودن بر دانشمندان و راویان احادیث خود در علوم و فنون گوناگون قیام نمود. صحیفه سجادیه كه انجیل آل محمد علیهم‌السلام است از آثار اوست. این اثر از ثروت ‌های فكری است كه با وضع قواعد اخلاقی و اصول فضایل و علوم توحید و غیر آن، از سایر آثار متمایز است.

ادامه »

سوالی که ذهن خیلی از خداجویان مسلمان را مشغول نموده است؛ دانستن میزان رضایت خداوند از آنهاست. می دانیم که یکی از القاب امام هشتم ــ که تولدش را در پیش رو داریم ــ ” رضا “ است، زیرا مورد خشنودی خدا در آسمان، و مورد خوشنودی رسول گرامی و ائمه معصومین(علیهم السلام) در زمین قرار گرفته است. [1]

شکی نیست که خشنودی خدا از امام رضا (علیه السلام) بخاطر بندگی آن امام همام، نسبت به خدای بزرگ است، ما پیروان آن امام رئوف (البته امام، معصوم است و ما غیر معصوم) هم با ابراز بندگی خود بدرگاه خدا ــ که در ایمان به خدا و انجام عمل صالح، خلاصه می شود ــ می توانیم در پی کسب رضای خدا باشیم.

از کجا بدانیم خدا از ما راضی است؟

حضرت علی (علیه السلام) در کلامی گهربار می فرماید: «مَنْ‏ أَرَادَ مِنْكُمْ‏ أَنْ‏ یَعْلَمَ‏ كَیْفَ‏ مَنْزِلَتُهُ‏ عِنْدَ اللَّهِ‏ فَلْیَنْظُرْ كَیْفَ مَنْزِلَةُ اللَّهِ مِنْهُ عِنْدَ الذُّنُوبِ كَذَلِكَ مَنْزِلَتُه‏؛[2] هر کس از شما که می خواهد جایگاه و منزلت خود را در نزد خداوند بداند،‌ پس باید ببیند که جایگاه و منزلت خداوند در آن هنگام که به گناهی می رسد چگونه است. جایگاه او نزد خداوند تبارک و تعالی، به همان مقدار است که جایگاه خداوند در نزد او است.»

پیام این حدیث این است که اگر ما اوامر الهی را مخلصانه بجا بیاوریم و از اطاعت الهی سر نپیچیم؛ باید بدانیم که رضایت الهی را بدست آورده ایم. شکی نیست که باید در تمام زندگی اینگونه باشیم؛ تا به رضوان الهی و بهشت او در آییم.

ادامه »

عقل‌ شخص‌ مسلمان‌ تمام‌ نيست‌ ، مگر اين‌ كه‌ ده‌ خصلت‌ را دارا باشد :

از اواميد خير باشد ، از بدى‌ او در امان‌ باشند ، خير اندك‌ ديگرى‌ را بسيار شمارد ، خير بسيار خود را اندك‌ شمارد ، هرچه‌ حاجت‌ از او خواهند دلتنگ‌ نشود ، در عمر خود از دانش‌طلبى‌ خسته‌ نشود ، فقر در راه‌ خدايش‌ از توانگرى‌ محبوبتر باشد ، خوارى‌ در راه‌ خدايش‌ از عزت‌ با دشمنش‌ محبوبتر باشد ، گمنامى‌ را از پرنامى‌ خواهانتر باشد .

سپس‌ فرمود : دهمى‌ چيست‌ و چيست‌ دهمى‌ ! به‌ او گفته‌ شد : چيست‌ ؟ فرمود : احدى‌ را ننگرد جز اين‌ كه‌ بگويد او از من‌ بهتر و پرهيزگارتر است‌.

(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 467)