با توجه به روایاتی که از پیامبر نقل شده، ماه رمضان ماه رحمت الهی است و لازم است منتظران سرآمد عبادت و بندگی باشند پس اولین ویژگی منتظران عبادت و بندگی است و اوج بندگی منتظران نیز در ماه رمضان است.

نسبت فرهنگ انتظار و ماه مبارک رمضان با ویژگی های منتظران

برای بازشناسی فرهنگ انتظار و رابطه ماه مبارک رمضان با آن ابتدا باید ببینیم ویژگی منتظران و ویژگی های ماه رمضان چیست.
برای منتظر واقعی ویژگی هایی مطرح شده است که از آن جمله عبادت وبندگی منتظران است. قرآن می آموزد که هدف آفرینش عبادت و بندگی خداوند است (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ. ذاریات/56) و تبلور عبادت و بندگی در ایام سال نیز در ماه رمضان است.

با توجه به روایاتی که از پیامبر نقل شده که ماه رمضان ماه رحمت الهی است و با توجه به روایتی که نقل شده در این ماه دست و پای شیطان بسته شده است، بنابراین ماه رمضان بهار بندگی است. از طرفی لازم است منتظران سرآمد عبادت و بندگی باشند پس اولین ویژگی منتظران عبادت و بندگی است و اوج بندگی منتظران نیز در ماه رمضان است.

خودسازی و تهذیب نفس یکی دیگر از ویژگی های منتظر است. خودسازی هم در ابعاد فردی و هم اجتماعی می تواند مورد توجه باشد. یکی از برنامه های مهم و دستورات اساسی خدای متعال در قرآن خودسازی است که در آیات متعدد خدای متعال به این امر پرداخته، مثلا در سوره شمس بعد از چند قسم می فرماید (قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا) می گوید کسی که خود را بسازد به رستگاری می رسد. بنابراین بین منتظر(مردم عادی) و منتظَر (امام معصوم) اختلاف است.

منتظَر در اوج فضیلت اخلاقی است و منتظر نیز باید در مسیر خود سازی حرکت کنند و یکی از نشانه ها و ویژگی های منتظران را می توان خودسازی برشمرد و ماه رمضان با توجه به روزه داری و نزدیکی به خدا و عبادت می تواند نقش موثر در خودسازی داشته باشد و خود اعمال ماه رمضان موجب نرم شدن دلها و خودسازی می شود.

ویژگی دیگر منتظران آشنایی با معارف الهی است. یکی از ویژگی های عصر ظهور که در روایات اشاره شده تکامل عقول است. این ویژگی را در عصر انتظار باید سرایت داد. در واقع در عصر انتظار باید معرفت به امام معصوم بیشتر شود و چون قلوب در ماه رمضان معارف دینی را بهتر درک می کند می تواند معرفت به امام و خدا را نیز افزایش دهد.

یکی دیگر از ویژگی های منتظران که از ویژگی های بارز پیامبر اکرم(ص) نیز می باشد، حسن خلق است. خداوند در قرآن درباره خلق پیامبر می فرماید: وَ إِنَّک لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ. (قلم: آیه 4)

قرآن حسن خلق را موجب پذیرش مردم نسبت به دعوت حضرت معرفی می کند و منتظران نیز لازم است از این ویژگی برخوردار باشند و به دلیل اینکه ماه رمضان ماه خودسازی است و حسن خلق تجلی خودسازی است بنابراین روزه داری در درک این فضیلت موثر است.

یکی دیگر از ویژگی های منتظران کسب تقوا است. سنخیت بین امام منتظَر و پیرو منتظر ایجاب می کند که پیروان نیز در تقوا کوشش کنند چون امام آنها متقی است. ماه رمضان و روزه داری نیز در کسب تقوا موثر است و تنها فلسفه روزه که در قرآن بیان شده کسب تقوا است.

ایجاد وحدت و همدلی بین منتظران از دیگر ویژگی های آنان است که مربوط به بعد اجتماعی انتظار می شود، چون منتظران هدف واحد دارند.

از طرفی حضور مردم در مکان های یکسان مانند مساجد در ماه رمضان بیشتر است و می توان گفت اوج حضور مردم در نماز جماعت (چون یکی از حکمت های برپایی نمازجماعت این است که مردم همدیگر را ببینند و مشکلات همدیگر را برطرف کنند) در ماه رمضان است و این حضور می تواند در وحدت و همدلی تاثیرگذار باشد.

از دیگر ویژگی های منتظران پیروی از احکام الهی است که یکی دیگر از ویژگی های اجتماعی منتظران است و ماه رمضان اوج توجه به احکام الهی و حضور احکام الهی در زندگی فردی و اجتماعی است؛ زیرا با روزه داری فهم پذیرش احکام الهی بیشتر می شود و ماه رمضان در ایجاد این ظرفیت برای شنیدن و پذیرش احکام الهی می تواند موثر باشد.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی