فصل نهم : تعدیل لذّت جویی

طبیعت لذّت ، از درد و رنج ، گریزان است. به همین جهت ، اگر لذّت جویی ،رکن زندگی انسان گردد، تحمّل سختی ها دشوار می شود. سختی ها اجتناب ناپذیرند و لذا انسان لذّت طلب، در برابر آنها زمین گیر می شود .

فلسفه کنونی ما درباره بهداشت روان ، بر این پایه استوار است که مردم باید شاد و خوش حال زندگی کنند و غم و اندوه ، نشانه ناسازگاري و عدم انطباق با زندگی است . این اعتقاد و نظام ارزش ها باید خود را در برابر کسانی که درد و رنجی اجتناب ناپذیر دارند ، مسئول بداند ؛ زیرا این شیوه اندیشه موجب می شود که افراد دردمند ، به خاطر این که شاد نیستند ، اندوهناك تر نیز بشوند.

اکنون بهتر می توان فهمید که چرا دین ، مرکز ثقل آموزه هاي زندگی ساز خود را لذّت قرار نداده است انسان براي این که لذّت ببرد، باید لذّت طلب نباشد! براي تعدیل لذّت جویی ، راه هایی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم :

الف: بی رغبتی به دنیا:

انسان دنیا را مکان لذّت طلبی و کامجویی می خواهد و این جاست که بار دیگر ، ناهماهنگی میان واقعیّت دنیا و خواسته انسان پدید می آید.

لذّت و دلبستگی به دنیاي ناپایدار ، موجب اضطراب ، اندوه و حسرت می گردد . دلبسته دنیا ، امیدها و آرزوهاي فراوانی خواهد داشت . در اندیشه به دست آوردن این آرزوها بودن ، خود ، اندوه آور است و چنین فردي ، آن گاه که به خواسته هایش نرسد نیز اندوهی صد چندان خواهد داشت.

ادامه »

فصل هفتم : کنترل پاداش

انجام دادن هر کاري بدون مزد ، غیر قابل تحمّل است ؛ اما اگر با اجر و پاداش ، همراه باشد ، حتّی اگر سخت و طاقت فرسا باشند ، قابل تحمّل خواهند بودعلّت بیان اجر صبر و بردباري در متون دینی. و روایات اهل بیت علیهم اسلام،  توجّه دهی مردم به پاداش آن است که بیان آنها از حوصله این بحث ، خارج است.

مهمْ این است که اصل پاداش داري سختی ها را نباید فراموش کرد یا دست کم گرفت مصیبت واقعی ، آن وقتی است که انسان از پاداش آن محروم گردد . اگر انسان، پاداش مصیبت را به دست آورد، در حقیقت ، براي او نعمت است .

امام علی علیه السلام می فرماید : اگر با محنت ها ، با رضایت و بردباري مواجه شوي ، نعمت ، پایدار خواهد بود.

ملاكْ این است که ما چه واکنشی به پدیده ها نشان دهیم ؛ چه خوشایند و چه ناخوشایند . نعمت با ناسپاسی ، به نقمت تبدیل می شود و نقمت با بردباري ، به نعمت تبدیل می گردد . براي اهل ایمان ، مصیبت ، فرصتی است که می توان آن را به نعمت ، تبدیل کردتوجّه به این حقایق ، فشار روانی حاصل از بلاها و گرفتاري ها را کاهش می دهد و موقعیّت هاي سخت را قابل تحمل می کند.

فصل هشتم : قدرتمند شدن

موقعیّت ناخوشایند، وضعیت جدیدي است که توان جدیدي نیز می طلبد. اگر این توان ، تأمین نگردد، در مهار و کنترل موقعیّت ناخوشایند ، موفّق نخواهید شد.

ادامه »

فصل چهارم :  کنترل اِسنادي براي انسان

 خیلی مهم است که انسان بداند آنچه می بیند، از چه منبعی صادر شده و به چه کسی منسوب است. این که چه کسی مورد اِسناد است، نقش زیادي در کاهش یا افزایش فشارهاي روانی دارد.

براي انسان ، مهم تر از اصل حادثه ، این است که بداند چه کسی این کار را انجام داده است.اگر منشأ فعل، کسی باشد که انسان به او اعتماد و اطمینان دارد، در برابر اقدامات او واکنش مثبت نشان خواهد داد. این ، نشانگر نقش اِسناد در حوادث است.

وقتی بدانیم سختی هاي زندگی ، بر اساس مقدّرات خداوندي رخ داده که رحیم ، علیم و حکیم است ، بدون شک ، این باور ، تنیدگی و رنج مصیبت را کاهش می دهد و موقعیّت ناخوشایند را تحمّل پذیر می سازد .

نمونه این باورها در ماجرای کربلا به وفور یافت می شود و حضرت امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها سختی ها را زیبایی می خوانند.

فصل پنجم : معناشناسی

یکی از عوامل تنیدگی و فشار روانی ، احساس بی معنا بودن حوادث است . اگرحادثه هاي ناخوشایند زندگی ، بی معنا و بی حاصلْ ارزیابی شوند ، قابل تحمّل نخواهند بود. حتی مرگ نیز اگر معنا داشته باشددردآور نیست اگر معناي مرگ لقاء الله باشد ، چه چیزي شیرین تر از آن .

اما سؤال این است که آیا بلاها به معناي خوار کردن انسان و دور شدن خدا از بنده است؟

هرگز !  امام باقر علیه السلام در بیان یکی از وقایع روز قیامت می فرماید : وقتی روز قیامتْ فرا رسد ، خداوند تبارك و تعالی به منادي ، فرمان دهد که ندا ده : فقیران کجایند؟ پس گروه زیادي از مردم برمی خیزند . پس خداوند می گوید : بندگان من! و آنان می گویند : لبیک ، اي پروردگار ما! خداوند می فرماید : من شما را به این دلیل که نزد من ، بی ارزش بودید ، فقیر نکردم و لکن من همانا شما را براي چنین روزي انتخاب کرده بودم . در میان مردم ، جستجو کنید و هر کس را که به شما نیکی کرده و این کار را فقط به خاطر من انجام داده است ، از جانب من ، به او پاداش بهشت دهید .

ادامه »

بخش سوم: مهارت های مقابله با تنیدگی

فصل اول :ضرورت مهارت برای مقابله با تنیدگی

رضایت از زندگی مشروط به نداشتن سختی و مشکل نیست؛ در شرایط غیر عادی نیز محتاج مهارت هایی برای رسیدن به رضایت از زندگی هستیم.

بدون تردید همه انسان ها در برخورد با موقعیت های ناخوشایند واکنش نشان می دهند، اما مهم این است که مهارت مقابله را داشته باشد تا واکنش صحیح و خردمندانه از خود نشان دهد. بی تابی کردن از واکنش های نادرست است که باعث می شود روال عادی زندگی را تغییر دهد و کارهایی را انجام دهد که تا حالا انجام نداده است مانند ناله و فریاد، مو پریشان کردن، اظهار ناتوانی کردن، شکایت کردن،ناسزاگویی و …..

بی تابی کردن کوچکترین تاثیری در بهبود وضعیت ایجاد نمیکند بلکه به رنج آن می افزاید. صبرکردن اگرچه سخت است ولی سخت تر از پیامدهای بی تابی نیست.اگر بی تابی بر کسی چیره شد روی آسایش را نخواهد دید.

امام علی علیه السلام می فرمایند: اندوه های وارد شده را با عزم بر صبر کردن و حسن یقین دور کنید. کسانی که توان تحمل سختی ها را دارند بر خود مسلط هستند واز تعادل خارج نمی شوند، و با مهارت های لازم از بحران عبور می کنند.

نشانه های صبر ناتوان نشدن، بی تابی نکردن و از خدا شکایت نکردن است.صابران هرگز دچارضعف و  کسالت نمی شوند.

فصل دوم: شناخت واقعیت سختی ها

1. دنیا محل سختی ها

یکی از عوامل مهم در افزایش توان بردباري و یکی از مهارت هاي لازم براي مقابله با فشارهاي روانی، شناخت واقعیت هاي موجود درباره سختی ها و گرفتاري هاست انسان خواهان آسایش در دنیاست اما واقعیت این است که دنیا محل سختی ها و بلا هاست.

ادامه »

فصل سوم:  لذت انس

انسان دوست دارد با دیگران باشد و با آنان رابطه برقرار کند این یک نیاز عاطفی است. انسان تنها احساس خلأ می کند که هیچ چیز نمی تواند جای آن را پر کند،بنابراین انس و صمیمیت یکی از عوامل مهم در رضامندی و شادکامی است و شامل قلمروهای زیر است:

1. در کنار دوستان بودن

ناکامی در صمیمیت و فقدان دوستان صمیمی از عوامل مهم در نارضایتی و ناخرسندی است. آنچه به یک ارتباط معنا می دهد و آن را لذت بخش می کند، ارتباط روح ها و جان هاست و این ارتباط هنگامی بوجود می آید که روح ها، هم افق و هم فکر باشند. شرط اساسی لذت بخش بودن یک ارتباط، هماهنگی روحی طرفین است، اگر این هماهنگی وجود نداشته باشدمایه رنج و عذاب خواهد بود. آن بخش از آموزه های دین،  که توصیه به دوری از مردم می کند، مربوط به چنین ارتباطی است، از این رو گزینش دوست و انتخاب افراد شایسته برای ارتباط،نقش مهمی در رضامندی انسان از زندگی خواهد داشت .

موفقیت در روابط اجتماعی، نیازمند برخورداری از مهارت های ارتباط است. کسی که نتواند با دیگران رابطه ای صحیح برقرار سازد دچار مشکلات زیادی خواهد شد که بر کل زندگی او تاثیر گذار خواهد بود. امروزه یکی از ضرورت های جامعه ما، آموزش مهارت های ارتباط است.

بنابر فرمایش امام سجاد علیه السلام.یکی از مهارت های ارتباطی این است که، مسلمانان را به منزله خانواده خود بدانیم، بزرگ آنان را به منزله پدر، کوچک آن ها را به منزله فرزند، همسال آنان را به منزله برادر بدانیم در این صورت دوست نداریم هیچکدام از آنان را مورد ستم قرار دهیم، و آبرویش را بریزیم. این یک اصل “خانواده اجتماعی” است که همه را جزو خانواده بداند، این اصل نقش مؤثری را در کاهش ناراحتی های اجتماعی و افزایش آرامش در روابط اجتماعی دارد.

ادامه »