فصل چهارم :  کنترل اِسنادي براي انسان

 خیلی مهم است که انسان بداند آنچه می بیند، از چه منبعی صادر شده و به چه کسی منسوب است. این که چه کسی مورد اِسناد است، نقش زیادي در کاهش یا افزایش فشارهاي روانی دارد.

براي انسان ، مهم تر از اصل حادثه ، این است که بداند چه کسی این کار را انجام داده است.اگر منشأ فعل، کسی باشد که انسان به او اعتماد و اطمینان دارد، در برابر اقدامات او واکنش مثبت نشان خواهد داد. این ، نشانگر نقش اِسناد در حوادث است.

وقتی بدانیم سختی هاي زندگی ، بر اساس مقدّرات خداوندي رخ داده که رحیم ، علیم و حکیم است ، بدون شک ، این باور ، تنیدگی و رنج مصیبت را کاهش می دهد و موقعیّت ناخوشایند را تحمّل پذیر می سازد .

نمونه این باورها در ماجرای کربلا به وفور یافت می شود و حضرت امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها سختی ها را زیبایی می خوانند.

فصل پنجم : معناشناسی

یکی از عوامل تنیدگی و فشار روانی ، احساس بی معنا بودن حوادث است . اگرحادثه هاي ناخوشایند زندگی ، بی معنا و بی حاصلْ ارزیابی شوند ، قابل تحمّل نخواهند بود. حتی مرگ نیز اگر معنا داشته باشددردآور نیست اگر معناي مرگ لقاء الله باشد ، چه چیزي شیرین تر از آن .

اما سؤال این است که آیا بلاها به معناي خوار کردن انسان و دور شدن خدا از بنده است؟

هرگز !  امام باقر علیه السلام در بیان یکی از وقایع روز قیامت می فرماید : وقتی روز قیامتْ فرا رسد ، خداوند تبارك و تعالی به منادي ، فرمان دهد که ندا ده : فقیران کجایند؟ پس گروه زیادي از مردم برمی خیزند . پس خداوند می گوید : بندگان من! و آنان می گویند : لبیک ، اي پروردگار ما! خداوند می فرماید : من شما را به این دلیل که نزد من ، بی ارزش بودید ، فقیر نکردم و لکن من همانا شما را براي چنین روزي انتخاب کرده بودم . در میان مردم ، جستجو کنید و هر کس را که به شما نیکی کرده و این کار را فقط به خاطر من انجام داده است ، از جانب من ، به او پاداش بهشت دهید .

ادامه »

بخش سوم: مهارت های مقابله با تنیدگی

فصل اول :ضرورت مهارت برای مقابله با تنیدگی

رضایت از زندگی مشروط به نداشتن سختی و مشکل نیست؛ در شرایط غیر عادی نیز محتاج مهارت هایی برای رسیدن به رضایت از زندگی هستیم.

بدون تردید همه انسان ها در برخورد با موقعیت های ناخوشایند واکنش نشان می دهند، اما مهم این است که مهارت مقابله را داشته باشد تا واکنش صحیح و خردمندانه از خود نشان دهد. بی تابی کردن از واکنش های نادرست است که باعث می شود روال عادی زندگی را تغییر دهد و کارهایی را انجام دهد که تا حالا انجام نداده است مانند ناله و فریاد، مو پریشان کردن، اظهار ناتوانی کردن، شکایت کردن،ناسزاگویی و …..

بی تابی کردن کوچکترین تاثیری در بهبود وضعیت ایجاد نمیکند بلکه به رنج آن می افزاید. صبرکردن اگرچه سخت است ولی سخت تر از پیامدهای بی تابی نیست.اگر بی تابی بر کسی چیره شد روی آسایش را نخواهد دید.

امام علی علیه السلام می فرمایند: اندوه های وارد شده را با عزم بر صبر کردن و حسن یقین دور کنید. کسانی که توان تحمل سختی ها را دارند بر خود مسلط هستند واز تعادل خارج نمی شوند، و با مهارت های لازم از بحران عبور می کنند.

نشانه های صبر ناتوان نشدن، بی تابی نکردن و از خدا شکایت نکردن است.صابران هرگز دچارضعف و  کسالت نمی شوند.

فصل دوم: شناخت واقعیت سختی ها

1. دنیا محل سختی ها

یکی از عوامل مهم در افزایش توان بردباري و یکی از مهارت هاي لازم براي مقابله با فشارهاي روانی، شناخت واقعیت هاي موجود درباره سختی ها و گرفتاري هاست انسان خواهان آسایش در دنیاست اما واقعیت این است که دنیا محل سختی ها و بلا هاست.

ادامه »

خداوند در قرآن چه چینش دقیقی کرده است! این سیر پر‌نشیب و فرازی که برای حضرت موسی علیه‌السلام بیان می‌کند برای این است که او را به نقطه‌ای برساند که بگوید:

ثُمَّ تَوَلَّى إِلَى الظِّلِّ فَقالَ رَبِّ إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیر؛[۱]

سپس رو به سوى سایه آورد و عرض کرد: پروردگارا! هر خیری بر من فرستى، من به آن نیازمندم.

من گرسنه غذایی هستم که تو به من بدهی. نمی‌گوید که چه غذایی به من بده. یک وقت یک نفر چلوکباب دوست دارد؛ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید: «من چلوکباب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهم». نفر دیگر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید: «خدایا! تو آن‌قدر خوبی که همیشه غذاهای خوب به بندگانت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهی، همیشه چلوکباب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهی». این هم مرحله بالایی نیست.

این بالا است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرماید: «رَبِّ إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیر». چون خدای متعال، معدن و مرکز خیر است؛ یعنی غیر از خیر، از خدای متعال صادر نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید: من بیمار همان عشوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای هستم که تو می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیی. گرسنه همان غذایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام که تو می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهی.

در زیارت سلام علی آل یس، نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام هم عبارتی است که گویای همین مطلب است:

فَالْحَقُّ مَا رَضِیتُمُوهُ، وَ الْبَاطِلُ مَا أَسْخَطْتُمُوه؛[۲]

حقّ آن است که شما پسندیده و باطل آن چه شما از آن خشمگین باشید.

نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید که شما آن‌قدر خوبید که با باطل، بد هستید. می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید هر چیزی که مورد سخط شما شد، باطل است و هر چیزی که مورد رضای شما شد، حق است. اصلاً ملاک و محور حق، نظر شما است.

[۱]. قصص: ۲۴

[۲]. زیارت آل یاسین

بیانی زیبا از حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ جعفر ناصری

فصل سوم:  لذت انس

انسان دوست دارد با دیگران باشد و با آنان رابطه برقرار کند این یک نیاز عاطفی است. انسان تنها احساس خلأ می کند که هیچ چیز نمی تواند جای آن را پر کند،بنابراین انس و صمیمیت یکی از عوامل مهم در رضامندی و شادکامی است و شامل قلمروهای زیر است:

1. در کنار دوستان بودن

ناکامی در صمیمیت و فقدان دوستان صمیمی از عوامل مهم در نارضایتی و ناخرسندی است. آنچه به یک ارتباط معنا می دهد و آن را لذت بخش می کند، ارتباط روح ها و جان هاست و این ارتباط هنگامی بوجود می آید که روح ها، هم افق و هم فکر باشند. شرط اساسی لذت بخش بودن یک ارتباط، هماهنگی روحی طرفین است، اگر این هماهنگی وجود نداشته باشدمایه رنج و عذاب خواهد بود. آن بخش از آموزه های دین،  که توصیه به دوری از مردم می کند، مربوط به چنین ارتباطی است، از این رو گزینش دوست و انتخاب افراد شایسته برای ارتباط،نقش مهمی در رضامندی انسان از زندگی خواهد داشت .

موفقیت در روابط اجتماعی، نیازمند برخورداری از مهارت های ارتباط است. کسی که نتواند با دیگران رابطه ای صحیح برقرار سازد دچار مشکلات زیادی خواهد شد که بر کل زندگی او تاثیر گذار خواهد بود. امروزه یکی از ضرورت های جامعه ما، آموزش مهارت های ارتباط است.

بنابر فرمایش امام سجاد علیه السلام.یکی از مهارت های ارتباطی این است که، مسلمانان را به منزله خانواده خود بدانیم، بزرگ آنان را به منزله پدر، کوچک آن ها را به منزله فرزند، همسال آنان را به منزله برادر بدانیم در این صورت دوست نداریم هیچکدام از آنان را مورد ستم قرار دهیم، و آبرویش را بریزیم. این یک اصل “خانواده اجتماعی” است که همه را جزو خانواده بداند، این اصل نقش مؤثری را در کاهش ناراحتی های اجتماعی و افزایش آرامش در روابط اجتماعی دارد.

ادامه »

فصل دوم : بسترهای شادکامی

1. امنیت و شادکامی

بستر لازم برای لذت بردن از زندگی، وجود امنیت است. بدون امنیت زندگی جلوه ای نخواهد داشت. امام علی علیه السلام می فرماید: هر شادی نیاز به امنیت دارد.

2. سلامت و لذت

امام صادق علیه السلام می فرماید:” لذت زندگی هنگامی قابل درک است که انسان از نعمت سلامت برخوردار باشد”

 اگر سلامت وجود نداشته باشد ثروتمندترین افراد نیز از زندگی خود لذت نمی برند. انسان در کنار کار به استراحت نیاز دارد تا سلامتی وی تأمین شود، کار و تلاش مستمر موجب خستگی جسمانی و روانی می گردد.

روز برای تلاش است و شب برای استراحت،اگر استراحت به خوبی انجام گیرد نقش مؤثری در آرامش روانی و رضایت از زندگی خواهد داشت. خداوند در قرآن کریم شب را مایه آرامش. معرفی می کند. با تنظیم خواب می توان از زندگی بهتر استفاده کرد و لذت بیشتری برد.

3. شوخ طبعی

مزاح و شوخی فشار روانی انسان را می کاهدو فضای روان را صفا و نشاط می بخشد. ایمان و شوخ طبعی منافاتی با یکدیگر ندارند.

الگویی که دین از زندگی ارائه می دهد خالی از این قبیل امور نیست، بلکه برعکس، پیامبر صلی الله علیه و آله یکی از ویژگیهای اهل ایمان را شوخ طبعی آنان می داند. مومن، اهل شوخ طبعی و سرگرمی است و منافق ترشرو و عصبی مزاج است.

ادامه »